Η Παναγία του Ποτσάεφ Βυζαντινή εικόνα, μεταφέρθηκε τον 16ο αι. από Έλληνα Μητροπολίτη που περιόδευε στη Ρωσία χάριν ελεημοσυνών και το 1559 την άφησε ευλογία στην Άννα Γκοϊσκαγια, την ευσεβή γυναίκα που τον φιλοξένησε.

Όταν το 1597 ο αδελφός της Άννας Φίλιππος θεραπεύθηκε θαυματουργικά από την Υπεραγία Θεοτόκο, η οικογένεια έκρινε σκόπιμο να δωρήσει την εικόνα στην παρακείμενη Λαύρα του Ποτσάεφ.

Η τρίτη κατά σειρά Λαύρα της Ρωσικής Εκκλησίας (προηγούνται εκείνες των Σπηλαίων του Κιέβου και της Αγίας Τριάδος – αγ. Σεργίου και έπεται εκείνη του αγ. Αλεξάνδρου Νέβσκι στην Αγία Πετρούπολη), βρίσκεται στη Βολυνία της σημερινής δοτικής Ουκρανίας.

Στην περιοχή αυτή τον 10ο αι. ο Μέγας Βλαδίμηρος ίδρυσε την Επισκοπή Βλαδιμήρ Βολυνίας και έκτισε στην πόλη τον Καθεδρικό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Ο μικρός λόφος του Ποτσάεφ αναδείχθηκε πολύ νωρίς μοναστικό κέντρο στην περιοχή, επειδή στα πολλά σπήλαιά του έζησαν κατά καιρούς πολλοί ασκητές. Τον 13ο αι. με την εισβολή των Τατάρων και την καταστροφή των μοναστικών κέντρων του Κιέβου, πολλοί μοναχοί της Λαύρας των Σπηλαίων βρήκαν καταφύγιο στα σπήλαια του Ποτσάεβ.

Τότε τοποθετείται χρονικά και η εμφάνιση της Υπεραγίας Θεοτόκου σε δύο ερημίτες, στο βράχο όπου και σήμερα σώζεται το αποτύπωμα του ποδός Της! Πρόκειται για το μεγαλύτερο Θεομητορικό σέβασμα της Ρωσικής Ορθοδοξίας. Το αγίασμα που με τρόπο θαυμαστό ρέει από την άνυδρη πέτρα, έχει κατά καιρούς επιτελέσει εξαίσια θαύματα.

Το 1832 μαρτυρείται θεραπεία τυφλού κοριτσιού που έφθασε στη Λαύρα μετά από πορεία 100 περίπου μιλίων! Σε παλαιότερη εποχή μαρτυρείται η περίπτωση αδελφού της Λαύρας ο οποίος είχε αιχμαλωτιστεί από τους Τατάρους και βρέθηκε με τρόπο θαυμαστό μέσα στο Καθολικό, κατά την εορτή της Κοιμήσεως.

Η Λαύρα του Ποτσάεφ έγινε μεγάλο ιεραποστολικό κέντρο στις ημέρες του Ηγουμένου της οσ. Ιώβ (+ 1651), μετά την ενωτική «Σύνοδο» της Βρέστης (1596), με την οποία δημιουργήθηκε η Ουνία.

Η Λαύρα παρέμεινε κέντρο αγωνιζομένης Ορθοδοξίας στην ευαίσθητη αυτή περιοχή μέχρι το 1720, οπότε την κατέλαβαν οι Ουνίτες. Μετά την Επανάσταση του 1917 οι μοναχοί της γνώρισαν διωγμούς, εφορίες και φυλακίσεις και η προσέλευση προσκυνητών είχε απαγορευθεί. Έμεινε όμως πάντοτε ανοικτή, καταφύγιο του δοκιμαζόμενου Ορθοδόξου λαού.

Μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος (1989), άρχισε η αστήλωση της Λαύρας (έχει λαμπρά και εκτεταμένα κτίρια, δύο Καθεδρικούς Ναούς – της Κοιμήσεως και της Αγίας Τριάδος, ο πρώτος σε ρυθμό μπαρόκ, κατάλοιπο της ουνιτικής κατοχής – κ.α.), ενώ η αδελφότητα ενισχύθηκε με την προσέλευση δεκάδων νέων μοναχών.

Η εικόνα του Ποτσάεφ είναι μικρών διαστάσεων και εικονίζει την Θεοτόκο βρεφοκρατούσα. Γύρω από την Θεοτόκο εικονίζονται επτά Άγιοι, προσθήκη πιθανώς των προστατών της οικογενείας που πρώτη δέχθηκε την ευλογία της.

Ένα από τα περισσότερο γνωστά αντίγραφά της φυλάσσεται στη Ρωσική Μονή Αγίας Τριάδος Τζόρντανβιλ Νέας Υόρκης.

Τιμάται την 23η Ιουλίου και την 8η Σεπτεμβρίου. Αρχική δημοσίευση στο Περιοδικό «Ορθόδοξη Μαρτυρία» Λευκωσίας (φ. 51/1997, σελ. 95 – 98), με τον τίτλο «Βυζαντινές Εικόνες που τιμήθηκαν στη Ρωσία».